CHOROBY NARZĄDÓW
KRWIOBIEGU CHOROBY SERCA I NACZYŃ
KRWIONOŚNYCH - ZASTAWKI
Choroby serca i biorący w nim początek
naczyń krwionośnych mają ze względu na ważne znaczenie tych
narządów najcięższe następstwa dla całego organizmu. Ponieważ
mięsień sercowy jest jakby pompa, tłocząca krew - sok odżywczy
całego organizmu – przez tętnice, zasilające na wzór
rozgałęzionego systemu rur wszystkie tkanki ludzkiego organizmu.
Jak zbudowane jest serce, każdy może zobaczyć szukając w
internecie.
W skrócie : serce składa się z dwóch
oddzielnych komór i dwóch oddzielnych przedsionków. Pomiędzy
przedsionkami a komorami znajdują się zastawki, zajmujące się
regulacją dopływowi i odpływowi strumienia krwi. Oprócz nich
znajdują się jeszcze dodatkowo dwie zastawki u otworów, wiodących
z komór sercowych do tętnic. Tyle zapamiętałem z wykładu Prof.
Z. Religi.
Prawidłowość obiegu krwi zależy od
sprawności zastawek sercowych. W razie utracenia ich sprawności
tracą one zdolność do szczelnego zamykania, czego następstwem są
ciężkie zaburzenia krwiobiegu. Może to występować w dwóch
przypadkach; wskutek ich zwężenia lub gdy zastawki się nie
domykają. Oba te rodzaje zaburzeń są następstwem chorób lub wady
serca. Może to być na wskutek tworzenia się wałkowatych złogów
umiejscowionych na brzegach zastawek, co skutkuje ich zwężeniem,
natomiast niesprawność w domykaniu może być wywołaną
rozszerzeniem serca, wobec czego zastawki stają się
niewystarczające.
Przy zwężeniu otworów zazwyczaj ma
miejsce zrośnięcie płatków zastawek, lub zgrubienie i skrócenie
strun ścięgnistych oraz powstanie bliznowatego pierścienia w
miejscu przepływu zastawek, tamującego wskutek swej sztywności
przepływ krwi.
Jeżeli zaś przeszkoda ta znajduje się
u przejścia z przedsionka do komory, a więc u jednego z płatków
zastawek, to wejście krwi do komory ulega zahamowaniu; jeżeli
jednak znajduje się ona u zastawek wyjścia tętnic to zahamowaniu
ulega wypływ krwi.
Jeżeli jedna z zastawek traci zdolność
zamykania się, to w chwili gdy powinna się zamknąć dopuszcza
cofnięcie się części krwi.
Zależnie od miejsca, w którym
znajduje się owe zakłócenie, następuje się przepełnienie krwią
bądź przedsionka, bądź komory sercowej.
Pod jednym tylko względem wady te są
do siebie podobne: stanowią one poważną przeszkodę dla prądu
krwi i powodują zastój w leżącym poza nimi odcinku serca.
Opór wywołany każdą taką wadą
zastawek pociąga za sobą znaczne zaburzenia ruchu krwi, gdyby
samopomoc natury nie chroniła organizmu od skutków tej wady.
W warunkach normalnych narządy nie
zużywają całkowitej swej energii, tak że w razie potrzeby mają
do rozporządzenia pewien jej nadmiar. Dzięki temu serce jest w
stanie na początku tych zaburzeń obiegu krwi przez
mocniejszy skurcz serca przemóc opór. Ale na tym sprawa się nie
kończy, gdyż obciążony zwiększony pracą odcinek serca powiększa
się odpowiednio do wielkości oporu i trwania zakłócenia.
Toteż przy wadach zastawek głównej
tętnicy grubieją ścianki lewej komory, przy wadzie płatka prawej
zastawki – prawej komory sercowej.
Dzięki czemu następuje zrównoważenie
zaburzenia: wada serca zostaje zrównoważona przez wzmocnienie
mięśnia (przerost). Jak długo ten przerost nie rozwinął się
jeszcze, albo jeżeli wskutek zwiększenia się wady zastawek, albo
też samego mięśnia, sprawność jego słabnie, to występują
zaburzenia wyrównawcze, których wielkość zależy od stopnia
zastoju krwi.
Zależnie od położenia, chorej
zastawki – bądź u przedsionków, bądź też u tętnic – wynik
przedsięwziętego przez lekarza badania serca bywa rozmaity.
BADANIE SERCA
Dokładny obraz zachodzących wewnątrz
organizmu procesów zawdzięczamy głównie charakterowi tonu serca.
Podczas gdy zdrowe serce przy uderzeniach wydaje czysty ton, chore
serce wywołuje mniej lub bardziej głośne i przeciągłe szmery.
Ucho badającego słyszy wtedy podmuchy, szum i przelewanie się
itp., pochodzą one stąd, iż dopływające i odpływające prądy
krwi, nie są rozdzielane sprawnie działającymi zastawkami, lecz
oba słupy krwi, uderzają się o siebie, wytwarzają wir, który
ucho lekarza rozpoznaje jako szmery sercowe.
Niemniej ważną oznaką wady zastawek
jest zmiana wielkości serca. Każda wada zastawek prowadzi stopniowo
do rozszerzenia serca, któremu zależnie od siedliska choroby ulega
prawa lub lewa, lub jednocześnie obie połowy serca. Po jednoczesnym
istnieniu szmerów i rozszerzeniu serca, lekarz może rozpoznać wadę
serca.
Podczas gdy ta diagnoza ma znaczenie
tylko dla lekarza, interesują go objawy choroby. Niektórzy chorzy
na wadę serca nie odczuwają przy dostatecznemu zrównoważeniu
żadnych dolegliwości, inni zaś doznają, przy najlżejszym wysiłku
duszności, bicia i bólu serca, oraz ucisku na głowę.
NA CZY POLEGA DUSZNOŚĆ
Duszność polega przede wszystkim na
zastoju w naczyniach krwionośnych płuc, wpływającym ujemnie na
wymianę gazów. Z czasem dołącza się do tego przewlekłe
zapalenie rozgałęzienia tchawicy, dzięki któremu pęcherzyki
płucne ulegają silnemu ściśnieniu i nie napełniają się
powietrzem. Na ogół jednak to stadium nie wywołuje uczucia
niepokoju lub podrażnienia.
PUCHLINA WODNA
Gdy zapas energii mięśnia sercowego
brakuje do przezwyciężenia oporu krwiobiegu. Pod wpływem
panującego w naczyniach krwionośnych
silnego naporu, wodne części składowe krwi przenikają poprzez
ściany, skupiają się w otaczających tkankach i wywołują objawy,
znane pod nazwą puchliny wodnej. Przyłączają
się do tego zastoje w innych narządach : wątrobie i nerkach i
silnie nabrzmiewają, zwłaszcza wątroba powiększa się i
twardnieje, wywierając ze swej strony nacisk na inne narządy
wewnętrzne. Wydzielanie moczu zmniejsza się, a niekiedy ustaje
całkowicie, w moczu ukazuje się białko. Twarz sinieje a wargi, nos
i uszy przechodzą w ciemnoniebieską barwę.
Puls staje się
nieregularny, oddech ciężki i połączony z obawą uduszenia.
W bardzo
posuniętym okresie zaburzeń wyrównawczych wszystkie jamy ciała
napełniają się płynem zastoinowym, tak że ciało potwornie
puchnie z trudnością poruszania się.
Stan staje się
groźnym, gdy choroba ogarnia samo osierdzie – niektórzy mówią
iż „woda doszła do serca” - gdyż serce wtedy ma do
zwalczenia nie tylko ciśnienie we własnych przewodach, lecz także
nadmiar naporu zewnętrznego.
Mimo tych
zatrważających objawów zaburzenia wyrównawcze ustępują
zwłaszcza pod wpływem odpowiedniego leczenia. Powtarzają się one
wprawdzie od czasu do czasu, jednak chory może przy odpowiednim
trybie życia i starannemu oszczędzaniu się dożyć do późnej
starości.
INNE PRZYCZYNY.
Nie zawsze jednak
proces zapalny wewnętrznych błon sercowych i składających się z
tych błon zastawek bywa wyłączną przyczyna wady serca. Może być
również wadą wrodzoną, lub pochodzić z czasów zarodkowych
rozwoju płodu.
SINICA
Najczęściej
występującą formą w ten sposób zapoczątkowanej choroby jest
wrodzone zwężenie ujścia tętnicy płuc, połączone zazwyczaj z
innymi wadami rozwojowymi. Najbardziej uderzającym objawem tej
choroby jest sine zabarwienie warg, nosa i policzków, stąd też
pochodzi jej miano sinica. Odbarwieniu ulegają w równej mierze
palce rąk i nóg, przyjmując prócz tego kształt zgrubiałych
czopów.
Przyczyną, że
sinieją wymienione narządy leży w tym, że naczynia krwionośne
mają kształt bardzo delikatnych żyłek, w których krew porusza
się bardzo powoli i ulega zastojowi.
SKUTKI TEJ
CHOROBY
Skutki występują
w postaci zemdleń, duszności, do których przyłączają się
jeszcze opisane powyżej wady zastawek. Osoby dotknięte wrodzoną
wadą serca rzadko dożywają starości.
LECZENIE WADY
ZASTAWEK
Bardzo
często spotykamy się z twierdzeniem, że leczenie choroby serca
słabo rokuje nadzieje, wobec czego należy jej rozwój przeczekać.
Bardzo wielu sercowo chorych prowadzi tryb życia, jak gdyby im nic
nie dolegało. Uważają oni że powtarzające się zaburzenia
wyrównawcze za regularne powracające napady dny i
nie zmieniają swych codziennych przyzwyczajeń. Takim chorym rzecz
jasna nikt nie pomoże. Serce słabnie, ulega rozszerzeniu, zastawki
tracą zdolność pokrywania rozszerzonych otworów i mamy wadę
serca. Takie same następstwa miewa przesada w uprawianiu sportu.
INNE ŹRÓDŁA
TEJ CHOROBY
Ważnym
źródłem wady serca są choroby zakaźne, wśród nich najpierwszym
miejscu stoi gościec stawowy. Zarazki
chorobotwórcze przenikają nie tylko do stawów, ale i do serca,
osiedlają się najchętniej na zastawkach, gdzie wywołują stany
zapalne (tzw. wybujałości).
Lekarz określi
czy ma do czynienia ze stanem spoczynkowym wyrównania, czy też
aktualnym zaburzeniem. Zwłaszcza okres wyrównawczy (opisałem to
wcześniej) najlepiej sprzyja polepszeniu, a w pewnych warunkach
rokuje nadzieje zupełnego wyleczenia.
KIEDY NATYCHMIAST
DO LEKARZA
W przypadkach
dolegliwości sercowych, jak bicie serca, krótki oddech, uczucie
ściskania w okolicy serca należy poddać się badaniu czy chodzi o
chorobę serca.
NA CZYM POLEGA
LECZENIE
Przede wszystkim
należy stosować odpowiednią dietę. Chory powinien, o ile można
wystrzegać się wysiłku fizycznego i umysłowego. Należy
całkowicie unikać biegania, gimnastyki, tańca i chodzenia po
górach. Natomiast doskonale działają jak najdłuższe przebywanie
na świeżym powietrzu oraz niezbyt dalekie i nie męczące spacery.
Należy unikać
zimnych kąpieli i pływania, albowiem choremu na serce grozi udar w
zimnej wodzie. Nagłe ostudzenie wywołuje silną zmianę ciśnienia
krwi, skutkiem czego serce odmawia posłuszeństwa, i chorego spotyka
śmierć w wodzie.
ODŻYWIANIE
Odżywianie
powinno odpowiadać pewnym określonym wymaganiom. Zdarza się bowiem
bardzo często, że doznają silne dolegliwości zwłaszcza po
jedzeniu. Pochodzą stąd, iż serce i żołądek, aczkolwiek
znajdują się przedzielone przeponą, znajdują się w bliskim
sąsiedztwie jedno nad drugim; jeżeli więc żołądek po obfitym
jedzeniu jest przepełniony, a przy trawieniu wytwarzają się gazy,
to serce podlega naciskowi zarówno z powodu wywołanej po każdym
jedzeniu zmiany ciśnienia krwi, jest to wskutek mechanicznego
nacisku od strony żołądka.
Następstwem jest
wzmożone bicie i niepokojów w okolicach serca. Należy również
unikać pokarmów wydymających. Jeżeli chodzi o napoje, to pić w
niewielkich ilościach, wystrzegać się napojów wyskokowych jak
szampan, wino, wódka, likiery, piwo itd. Należy pamiętać że po
spożyciu napojów alkoholowych, zwłaszcza piwa wywołuje się
ciężkie zmiany w sercu.
Ponadto chory
powinien wystrzegać się niestrawności.
LEKARZ NA PEWNO
ZLECI BADANIA
W niektórych
przypadkach ECHO serca.
Okresowo EKG, RTG
klatki piersiowej, ECHO.
U osób z
zaburzeniami rytmu serca : EKG, HOLTER.
U osób leczonych
lekami moczopędnymi okresowo tzw. stężenie elektrolitów,
zwłaszcza potasu.
Okresowo sprawdza
się funkcję nerek ( badanie moczu, kreatyninę) celem ustawienia
dawek leków.
U osób
kwalifikowanych do operacji wymiany zastawek wykonuje się
koronarografię.
U osób ze
sztuczna zastawką- leczenie przeciwzakrzepowe, badanie INR.
Lub inne jakie
zleci lekarz.................
JAK SOBIE POMÓC
W chwili
pojawienia się zaburzeń wyrównawczych należy stosować zimne
okłady na serce i leżenie w łóżku. Kontakt z lekarzem. Nie
pisałem jakie leki, gdyż o tym decyduje lekarz.
Tyle
z mojej strony w sprawie zastawek serca, lekarz przekaże więcej, to
schorzenie dotknęło moją rodzinę, więc je opisałem.