Dieta przy raku sutka

     DIETA A RAK SUTKA

Dieta może wpływać na powstawanie raka sutka, jego rozwój, zdolność przerzutów i nawet na późne stadia choroby. Oczywiście oddziałuje tutaj bardzo wiele różnych czynników, wśród których jednak dieta ma rolę niebagatelną. Naukowcy badali, na ile spożywane pokarmy mogą np. wpływać na poziom żeńskiego hormonu, estrogenu, który jest istotnym czynnikiem stymulującym rozwój tego właśnie nowotworu.

Dawno już wiedziano, że aby zmniejszyć ryzyko raka sutka, należy odżywiać się tak, jak Azjatki. Dla przykładu, Japonki maja pięciokrotnie mniejszy wskaźnik zachorowań niż Amerykanki i Europejki, ponadto przebieg choroby jest u nich wolniejszy. Wydaje się, że nie jest to spowodowane czynnikiem dziedzicznym ; gdy Japonki przenoszą się w inne rejony świata, np. na Hawaje, wskaźnik ryzyka raka sutka rośnie u nich i prawie dogania wskaźnik Amerykanek i Europejek. Czy należy się zatem dziwić naukowcom, że skierowali swe podejrzenia w stronę odżywiania? Albo coś w diecie japońskiej działa zapobiegając, albo coś w diecie zachodniej sprzyja występowaniu choroby – a może jedno, i drugie.

Rozwiązaniem tej zagadki zajmie naukowcom zapewne wiele jeszcze czasu, ale niektóre tajemnice już zostały rozwikłane. Na podstawie dotychczasowych badań ustalono wiele korzystnych i niekorzystnych składników diety. Może to mieć duże znaczenie: w Wielkiej Brytanii rocznie notuje się 26 990 nowych przypadków raka sutka. Brytyjski autorytet w tej dziedzinie, dr Richardo Peto, napisał w „Journal of the National Cancert Institute”, że modyfikacja diety mogłaby zapobiec połowie zachorowań na raka sutka w Stanach Zjednoczonych.

WPŁYW DIETY NA RAKA SUTKA

Rak sutka, podobnie jak rak macicy i jajników, to rak hormonozależny. Oznacza to, że nadmiar żeńskiego hormonu, estrogenu, wydaje się przyspieszać wzrost tego nowotworu. Składniki pokarmowe mogą mieć udział w przemianach i wchłanianiu estrogenu, mogą zatem w jakiś sposób

przeciwdziałać rozwojowi raka sutka. W chorobie tej stosuje się leki antyestrogenowe. Dieta może mieć tu efekt wspomagający. Obniżenie poziomu estrogenu ma znaczenie zarówno u kobiet przed menopauzą, jak i po menopauzie ; u tych drugich również jest produkowany estrogen (przez komórki tłuszczowe), choć w mniejszej ilości.

Niektórzy naukowcy uważają, że nadmiar estrogenu w młodym wieku może sprzyjać występowaniu raka sutka w latach późniejszych, a zatem dieta antyestrogenowa mogłaby tu mieć znaczenie. Możliwe także, że składniki tej diety mają bezpośrednie działanie na komórki nowotworowe i przeciwdziałają szkodliwym wpływom nasyconych kwasów tłuszczowych.

UWAGA OD LEKARZY : Należy z całym naciskiem zaznaczyć, że z opisanego wpływu estrogenu na nowotwory nie można wyciągać zbyt uproszczonych wniosków, np. co do zagrożeń terapią estrogenową. Leki stosowane m.in. w zapobieganiu po menopauzalnemu zrzeszotnieniu kości (osteoporozie) są tak dobrane pod względem składu i dawek, by nie powodować zwiększenia ryzyka nowotworu.

ANTYESTROGENY   W   KAPUŚCIE

Według dr. Johna Michnovicza i jego współpracowników z nowojorski Instytutu Badań nad Hormonami, kapusta i warzywa pokrewne (brokuły, kalafior, brukselka) powinny być umieszczone wysoko na liście potraw mogących mieć wpływ na estrogen. Niektóre składniki pokarmowe przyspieszają jego przemianę i wydalanie z organizmu. Grupa dr. Michnowicza wykazała, że działają tak zawarte w warzywach krzyżowych (kapustnych) indole. W badaniach przeprowadzonych wśród kobiet i mężczyzn, że indole z kapusty skutecznie przyspieszają dezaktywację estrogenu.

W testach stosowano dawki substancji czynnych, odpowiadające zawartości w przeciętnej porcji pokarmowej (500 mg jednego z indoli, co odpowiada 400 g surowej kapusty). Wiadomo, że kobiety o szybszej przemianie estrogenu mają mniejsze ryzyko nowotworów hormonozależnych, mówi dr Michnovicz. Uważa on, że Azjatki mają niższy wskaźnik raka sutki, gdyż jedzą dużo warzyw krzyżowych, w tym kapusty pekińskiej.

Dr Michnovicz podaje ponadto, że u mysz karmionych indolami wskaźnik raka sutka gwałtownie spadł. Wykazali to również naukowcy z Ośrodka Badań nad Rakiem Uniwersytetu Nebraska w Eley, którzy karmili zwierzęta warzywami krzyżowymi, zwłaszcza kapusta i kalarepą, uzyskując zmniejszenie występowania raka sutka i spowolnienie rozsiewu już istniejącego guza.

Indole zawarte są też w pozostałych warzywach kapustnych : kalafiorze, brokułach, brukselce, jarmużu, rzodkwi, rzepie.

Dr Michnovicz radzi, by dla uzyskania najlepszego efektu jeść warzywa surowe lub lekko podgotowane, jako że długotrwałe gotowanie uszkadza indole i pozbawia je działania estrogenowego.

….I   W   OTRĘBACH   PSZENNYCH

Innym sposobem zapobiegania rakowi sutka poprzez obniżenie poziomu estrogenu we krwi jest jedzenie przetworów zbożowych z otrębami pszennymi. Jest w nich coś, co radykalnie obniża poziom estrogenu we krwi. Otręby innych zbóż nie wykazują takiego dziania. Wynika to z badań, jakie przeprowadził dr David P. Rose z Amerykańskiej Fundacji Zdrowia w Nowym Jorku. Grupie 62 kobiet w wieku 25-50 lat podawano co tydzień trze-cztery bułeczki z otrębami owsianymi, kukurydzianymi lub pszennymi, zwiększając tym samym spożycie włókien z 15 g do 30 g dziennie.

Po miesiącu nie stwierdzono istotnej różnicy w poziomach estrogenu, ale już po dwóch miesiącach u kobiet jedzących otręby pszenne poziom estrogenu był niszy o 17 %.

Wytłuczenie tego zjawiska jest nader skomplikowane, ale u jego podłoża leży najpewniej fakt, że otręby pszenne zawierają włókna najtrudniej rozpuszczalne. Jak wiele otrąb potrzeba ?

Wystarczy 55 g płatków otrąb albo sześć nieprzetworzonych otrąb pszennych.

Mimo iż badano kobiety przed klimakterium, dr Rose twierdzi, że otręby powinny obniżać poziom estrogenu także u starszych kobiet.

Dr Margo Woods z Wydziału Medycznego Uniwersytetu Tufts podaje, że obniżające poziom estrogenu działanie wykazują nie tylko otręby pszenne, ale również także dieta nisko tłuszczowa. Stosowane jednocześnie maja wpływ na różne frakcje estrogenów. W badaniach na zwierzątkach dieta taka powodowała obniżenie wskaźnika raka sutka o połowę. W innym badaniu stwierdzono zmniejszenie tego wskaźnika u kobiet jedzących dużo otrąb.

FASOLOWA   BLOKADA

Jedzenie dużych ilości fasoli może zabezpieczać na swój sposób przed rakiem sutka, prawdopodobnie dzięki zawartym w fasoli tak zwanym fito estrogenom, które blokują działanie estrogenu. Tak twierdzi dr Leonard A. Cohen z Amerykańskiej Fundacji Zdrowia w Nowym Jorku. Na poparcie swych wywodów podaje fakt, że wśród kobiet mieszkających na Karaibach i Meksyku jest stosunkowo niska zachorowalność na raka sutka. Dr Cohen badał to i uważa, że zna przyczynę zjawiska : kobiety te jedzą dwukrotnie więcej fasoli (fasoli pinto, czarnej fasoli i ciecierzycy) niż kobiety w USA. Amerykanki jedzą fasolę dwa-trzy razy w tygodniu.

Badane Latynoamerykanki jadły średnio po 115 g fasoli sześć razy w tygodniu. Dr Cohen uważa, że to właśnie składnik fasoli, w tym m.in. inhibitory proteazy, mają znaczenie dla jej korzystnego działania.

SOJA - CUDOWNY  POKARM   JAPOŃCZYKÓW

Także fasola sojowa zawiera składniki, które mogą oddziaływać obniżająco na poziom estrogenu a być może także bezpośrednio na wzrost złośliwych komórek. Tak twierdzi Stephen Barnes, profesor farmakologii i biochemii z Uniwersytetu Alabama. Podaje on, że jeden ze składników soi jest chemicznie bardzo podobny do przeciw estrogenowego leku, tamoksifenu. Lek ten jest stosowany w raku sutka dla spowolnienia przebiegu i rozprzestrzeniania się choroby.

Według prof. Barensa fito estrogeny zawarte w soi blokują estrogen w podobny sposób, jak czyni to wymieniony lek. Badał on to na zwierzętach, stosując dietę o wysokiej zawartości soi (inne otrzymywały zwykłą dietę dla porównania). Wszystkie zwierzęta poddawano działaniu czynników rakotwórczych. Szczury karmione soją miały 40 - 65 % mniej raków sutka. Prof. Barnes ( wraz z zespołem współpracowników) wyizolował składnik soi, uważany za najbardziej czynny – genisteinę. Po sprawdzaniu działania genisteiny na guzy sutka u zwierząt, prof. Barens badał następnie u kobiet wpływ podawania dużych ilości mleka sojowego na ryzyko zachorowania na raka sutka.

Wydaje się, że to właśnie soja jest jednym z istotnych czynników powodujących mniejsze wskaźniki raka sutka u Azjatek. Badano to u kobiet w Singapurze, gdzie wykazano, że jedząc dwukrotnie większe porcje soi miały o połowę niższe wskaźniki zachorowań.

Dr Herman Adlercreutz i jego koledzy z uniwersytetu w Helsinkach podjął próbę udowodnienia, że soja jest najważniejszym czynnikiem powodującym niskie wskaźniki raka sutka u Japonek. Badali oni mieszkanki wioski niedaleko Kioto, odżywiające się tradycyjnie. Stwierdzili, że kobiety, które jadły najwięcej soi, miały najwyższe stężenie izoflawonoidów w moczu. Substancjom tym przypisuje się więc działanie przeciwnowotworowe. Badane kobiety jadły dziennie 85 g produktów sojowych, w tym serek tofu (serek sojowy) i miso (pasta sojowa), fasolkę sojową fermentowaną albo gotowaną.

U zwierząt stwierdzono korzystny wpływ miso na występowanie i przebieg guzów sutka. Rzuca to kolejne światło na dane, że u Japonek wzrost guzów sutka jest na ogól wolniejszy niż u kobiet rasy kaukaskiej.

Uwaga : Wydaje się, że opisane działanie wykazują tylko białkowe przetwory soi, a nie mają go ani olej sojowy, ani sos sojowy.

JEDZ   DARY   MORZA

Tłuste ryby także mogą być pomocne w profilaktyce raka sutka, jak twierdził prof. Rashida Karlami z Uniwersytetu Rutgers. Stwierdziła on, że tran podawany w ilościach odpowiadającej codziennej porcji spożywanej przez Japonki zmniejsza ryzyko raka sutka u kobiet z grupy najbardziej zagrożonych. Ponadto przeprowadzona w Kanadzie ocena tego ryzyka na podstawie danych z trzydziestu dwóch krajów wykazała, że najmniejsza zachorowalność i śmiertelność z powodu raka sutka jest w tych krajach, gdzie kobiety jedzą najwięcej ryb.

Harwardzki chirurg George Blackburn wierzy, że tłuszcz rybi może pomóc hamować rozsiew (przerzuty) guzów sutka. Dr Blackburn uważa, że tłuszcz ten działa wzmacniająco na układ odpornościowy, pomagając niszczyć wędrujące komórki złośliwe, zanim gdzieś osiądą i utworzą guzy. Twierdzi on, że tłuszcz rybi utrudnia osiedlanie się tych komórek w nowych miejscach.

OCHRONA   WITAMINY   D

Nowe dane wykazują, że starsze kobiety spożywające niewiele pokarmów bogatych w witaminę D są bardziej skłonne do zachorowania na raka sutka. Wynika to z badań dr. Franka Gardlana z Wydziału Medycyny Rodzinnej i Społecznej Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego. Fakt ten może potwierdzić również działanie tranu, zawierającego bardzo dużo witaminy D. Dr Garland stwierdził ochronne działanie witaminy D u kobiet po menopauzie.

Niestety większość Amerykanek spożywa w swej diecie jedynie 1/4 zalecanej dawki witaminy D, która powinna wynosić 200 j.m (jednostek międzynarodowych) albo 5 mikrogramów dla kobiet powyżej 22 roku życia. Japonki jedzą sześć razy tyle – 1200 j.m. dziennie. Po przeniesieniu się do USA ich spożycie witaminy D znacznie spada, a wskaźnik występowania raka sutka gwałtownie rośnie. Stwierdzono także, że w badaniach laboratoryjnych witamina D zwalnia wzrost komórek nowotworowych, a w badaniach na zwierzętach zmniejsza występowanie raka sutka o połowę.

Dr Garland uważa, że Amerykanki powinny spożywać co najmniej 400 j.m. witaminy D dziennie.

W Wielkiej Brytanii nie ustalono dziennej dawki ; zaleca się po prostu przebywanie na słońcu, a jeśli to nie możliwe, spożywanie 400 j.m. witaminy D dziennie.

Najlepsze źródła witaminy D to tłuste ryby ( łosoś, sardynki, śledź, tuńczyk). Najbogatszy w witaminę D jest węgorz, którego odmiana używana jest do japońskiej potrawy sushi. 100 g węgorza zawiera około 5000 j.m. witaminy D.

POKARMY   BOGATE  W   WITAMINĘ   D

( w j.m. na 100 g;dla uzyskania w mg pomnożyć przez 0,025)

Węgorz 4700

Szproty 1500

Sardynki świeże 1500

Śledź świeży 1000

Łosoś czerwony 800

Łosoś różowy 500

Makrela 500

Śledź w puszce 225

Tuńczyk 200

Mleko – chude, średnio tłuste i tłuste

POKARMY    Z  WITAMINĄ  C - PRZEDAWKOWANIE   NIE  GROZI

Jedz warzywa i owoce o wysokiej zawartości witaminy C – mogą pomóc w zapobieganiu nie tylko rakowi sutka, ale i innym nowotworom, niezależnie od płci i wieku.

Witamina C jest znanym czynnikiem przeciwdziałającym chorobom nowotworowym. Jej zapobiegawcze działanie w raku sutka wynika z analizy dwunastu badań przeprowadzonych w Kanadyjskim Instytucie Badań nad Rakiem. Jedzenie zbyt małej ilości witaminy C może być bardziej niekorzystne niż spożywanie zbyt dużych ilości tłuszczów zwierzęcych.

Naukowcy polecają spożywanie warzyw i owoców w takiej ilości, by dostarczyć 380 mg witaminy C dziennie. Jest to dziewięciokrotnie więcej niż podstawowa zalecana dawka dziennie, ale nie jest to trudne do osiągnięcia :

Gwaja (1 owoc) w mg na porcję 165

Czerwona papryka słodka (1 owoc) 141

Melon kantalupa (połowa) 113

Pieprz pimento konserwowy 107

Zielona papryka słodka (1papryka) 95

Papaja (połówka) 94

Truskawka surowa 84

Brukselka (6 sztuk) 78

Grejpfrut ( sok z 1 owoca) 75

Kiwi (1 owoc) 74

Pomarańcz (1 owoc) 70

Pomidory gotowane ( 225 g) 45

Sok z pomarańczy w kartonie lub koncentratu 52

Brokuły gotowane (85 g) 49

Sok pomidorowy (225 ml) 45

Grejpfrut połówka 45

oraz inne......................................................................

Wydaje się, że spożywanie takich ilości witaminy C może zmniejszyć ryzyko raka sutka o około 16%.

Badania naukowców wykazały również zapobiegające działanie witaminy C u kobiet po menopauzie, które ograniczyły jednocześnie spożycie tłuszczu zwierzęcego. Samo ograniczenie tłuszczu w diecie powodowało spadek o 10 % ryzyka raka sutka, jednocześnie zwiększenie spożycia witaminy C o 24 %.

Obszerne badanie przeprowadzone we Włoszech potwierdziło szczególne znaczenie spożywanie zielonych warzyw liściastych bogatych w witaminę C, beta-karoten i inne przeciwutleniacze .

Kobiety, które jadły więcej niż jedno zielone warzywo dziennie, miały trzykrotnie mniejsze ryzyko zachorowania na raka sutka.

Picie kawy lub kofeina jako taka nie sprzyjają powstawaniu raka sutka, choć mogą mieć znaczenie

w występowaniu mastopatii.

ALKOHOL - PIĆ CZY NIE PIĆ ?

Czy alkohol sprzyja powstawaniu raka sutka ? Tak – można to już stwierdzić na podstawie około dwóch tuzinów badań, które wykazały istnienie większego ryzyka u kobiet pijących. Jaka porcja alkoholu jest szkodliwa ? Nadal nie jest to do końca ustalone, nie wiadomo także, w jaki sposób alkohol może tu niekorzystnie oddziaływać.

W roku 1988 dr Matthew P. Longnecker z Harwardzkiej Szkoły Zdrowia Publicznego spróbował przeprowadzić analizę wszystkich dotychczasowych badań nad zależnościami między alkoholem a rakiem sutka. Stwierdził, że zależność taka niewątpliwie istnieje i jest znaczna : wypijanie dwóch drinków dziennie podwaja ryzyko zachorowania na raka sutka. Przy jednym drinku dziennie zagrożenie było mniejsze. Dr Longnecker uważa, że 13 % przypadków raka sutka u Amerykanek może mieć związek z piciem alkoholu. Uznał jednak, że korzyści wynikające ze spożycia małych (jeden drink dziennie) ilości alkoholu przeważają nad zagrożeniami. Niektórzy badacze pozwalają kobietom na nieco więcej, tzn. dwa drinki dziennie dla ochrony układu sercowo-naczyniowego, ale również ostrzegają przed nadmiernym piciem.

RYZYKO   NADMIERNEGO   PICIA

Kobiety chorujące na raka sutka nie powinny nadużywać alkoholu i doprowadzać do zatrucia nim. Tak ostrzega dr Gayle Page z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles i mówi, że istnieją dowody na pobudzenie raka sutka do przerzutów przez wysokie stężenie alkoholu we krwi. Takie działanie alkoholu tłumaczy się jego tłumiącym wpływem na układ odpornościowy. „To przerażające – mówi dr Page – gdyż nawet jednorazowe nadużycie alkoholu może pobudzić raka sutka do rozsiewu”.

TŁUSZCZOWE   NIEBEZPIECZEŃSTWO

Czy nadmierne spożywanie tłuszczu sprzyja zachorowaniu na raka sutka ? Jedne badanie dowodzą, że tak, inne temu przeczą. Badanie 750 Włoszek wykazało, że jedzenie nasyconych kwasów tłuszczowych potrajało ryzyko raka sutka, zaś badanie 90 000 kobiet przez naukowców z Harvardu nie wykazało związku między jedzenie tłuszczów a rakiem sutka.

Biorąc pod uwagę wynikające z badań generalne wnioski należy jednak uznać, że spożywanie tłuszczów zwierzęcych jest raczej niekorzystne. Jest zdecydowanie więcej badań wykazujących prosta zależność między dietą zawierającą dużo tłuszczu a występowaniem, wzrostem, przerzutami i śmiertelnością z powodu raka sutka.

Być może dieta nisko tłuszczowa jest przyczyną dłuższego życia Japonek z tą chorobą niż kobiet z krajów zachodnich.

Najgroźniejszym wydaje się tu być zawierający nasycone kwasy tłuszczowe tłuszcz zwierzęcy, a także omega-6 nienasycone kwasy tłuszczowe w olejach roślinnych (np. kukurydzianym). Zwierzęta karmione dużymi porcjami tych właśnie kwasów tłuszczowych miały znacznie szybszy wzrost guzów sutka i szybsze przerzuty. Przeciwnie, omega-3 kwasy tłuszczowe z tłuszczu rybiego

i oliwy z oliwek wydają się w jakiś sposób hamować wzrost guzów sutka. Zastanawiające jest, że niski wskaźnik zachorowań na raka sutka mają nie tylko jedzące dużo ryb Japonki, ale także mieszkanki krajów śródziemnomorskich, spożywające dużo oliwy. W krajach, w których kobiety jedzą dużo tłuszczu zwierzęcego, wskaźniki te są znacznie wyższe.

Teoretycznie można udowodnić związek między zwiększonym spożyciem tłuszcz zwierzęcego, a estrogenami nowotworowymi sutka. Po pierwsze, tłuszcz zwierzęcy powoduje we krwi wzrost poziomu estradiolu, hormonu mającego wpływ na występowanie raka sutka ( w badaniu przeprowadzonym w Kanadzie stwierdzono spadek poziomu tego hormonu u kobiet, które ograniczyły spożycie tłuszczu). Po drugie, dieta wysoko tłuszczowa osłabia odporność organizmu.

Istnieją dowody na to, że spożywanie tłuszczu zwierzęcego może zwiększać zagrożenie rakiem sutka w większym stopniu u kobiet po menopauzie niż przed menopauzą – Lawrence H. Kushi, Szkoła Publicznego Uniwersytetu w Minnesota, Minneapolis.

DALSZE   OSKARŻENIA   TŁUSZCZU

Kobieta chora na raka sutka musi być bardzo ostrożna jeśli chodzi o tłuszcz zwierzęcy, włączając w to także ser, masło i mięso. Badanie przeprowadzone w Szwecji wśród 220 kobiet wykazało większą możliwość nawrotów choroby po zabiegu chirurgicznym przy niewłaściwej diecie ( o 20% w ciągu czterech lat obserwacji). Tłuszcz nasila nawroty i wzrost guzów estrogenozależnych: uważa się, że zwiększa on po prostu poziom estrogenów we krwi. Dr Norman F. Boyd z Instytutu Onkologicznego Ontario, Toronto, uważa, że nadmiar tłuszczu nie tyle sprzyja nowym zachorowaniom na raka sutka, co przyspiesza przebieg i ułatwia nawroty tej choroby – zaleca zatem stosowanie diety nisko tłuszczowej.

ZALECENIA   DIETETYCZNE   PRZY   RAKU   SUTKA

Przed i po klimakterium jedz tłuste ryby i fasolę, w tym fasolę sojową.

Jedz pokarmy, które mogą mieć działanie przeciw estrogenowe – fasolę sojową, warzywa z rodziny krzyżowych i otręby pszenne.

Jedz dużo zielonych warzyw.

Ogranicz spożycie alkoholu do jednego drinka dziennie i nigdy się nie upijaj.

Jedz nienasycone kwasy tłuszczowe typu omega – 3 (tłuste ryby) i omega – 3 (oliwa z oliwek). Ogranicz niekorzystne kwasy tłuszczowe (mięso, olej kukurydziany, słonecznikowy, margarynę.

Jedz tak jak jedzą Japonki – oto ich tradycyjna dieta : 225 g owoców, 225 g warzyw, 85 g produktów sojowych (głównie tofu), 100 g ryb i bardzo mało mięsa, mleka i alkoholu.