Czym jest gorączka.

CZYM JEST GORĄCZKA ? Część 1

Chociaż gorączka to jeden z najczęściej występujących problemów zdrowotnych człowieka, jest objawem budzącym największy strach człowieka, a szczególnie rodziców małych dzieci. Taka postawa jest niczym nowym. Już w samej Biblii gorączka jest przedstawiona jako boska kara sprowadzona na ludzi. Jednak w XVII w. stworzono bardziej naturalną definicję gorączki, twierdząc że jest ona „maszyną natury wystawioną na pole bitwy, by usunąć jej wrogów”.

Ta „maszyna” może czasem zostać uszkodzona przez nadmierne stosowanie leków przeciwgorączkowych. Należy pamiętać, że w starożytności uważano, iż gorączka zaczyna ustępować, kiedy ma miejsce „przełom”, czyli gdy następuje obfite pocenie się. Dlatego jego pojawienie się jest momentem przełomowym w procesie gorączkowym. W pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę fakt, iż w większości przypadków gorączka jest tylko pozytywna, ale i dobroczynna. Dzięki niej choroba może się rozwijać szybciej i łatwiej. Tylko w nieznacznej liczbie przypadków może mieć poważne konsekwencje. Zasadniczo powinniśmy rozumieć gorączkę jako proces pozytywny, chociaż lepiej, jeżeli jest ona umiarkowana i szybko mija. Systematyczne jej zbijanie poprawia ogólny stan chorego tylko na chwilę, a może zablokować mechanizmy lecznicze, które rozpoczęły się w organizmie.

Mimo że w większości przypadków gorączka jest spowodowana infekcją, należy pamiętać, iż stanowi jedną ze składowych skomplikowanego zespołu objawów tzw. ostrych chorób – pojawiających się nagle, o gwałtownym przebiegu. Gorączkę powodują także urazy, zapalenia infekcyjne, guzy, uderzenia gorąca, leki itp.

Gorączka u dzieci występuje znacznie częściej niż u osób dorosłych czy starszych, dlatego stanowi powód do obaw rodziców. Niepokojące jest jednak to, że zbyt często bywa leczona z uwagi na naleganie opiekunów, a nie z powodów obiektywnych przyczyn medycznych.

Pamiętajmy, człowiek jest istotą stałocieplną. Ciało może podnosić temperaturę, generując ciepło i obniżać ją, oddając ciepło do środowiska, dzięki prostemu mechanizmowi rozszerzania i kurczenia naczyń krwionośnych skóry. Rozszerzenie naczyń pozwala krwi na łatwiejszy dostęp do powierzchni skóry.

Zabieg ten powoduje obniżenie temperatury krwi w kontakcie ze środowiskiem, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia temperatury ciała. Pocenie się to kolejny mechanizm obniżenia temperatury ciała, który uruchamia się, gdy poprzedni proces okazuje się niewystarczający. Temperatura ciał, aby utrzymać stałą wartość, powinna być zatem wyższa niż temperatura otoczenia. W celu podwyższenia temperatury, na skórze pojawia się powszechnie znana „gęsia skórka”. Jednocześnie skóra blednie, co świadczy o zwężeniu się naczyń krwionośnych. Mechanizmy te kierują krew do wnętrza organizmu, gdzie może ona utrzymać ciepło. Mogą także pojawiać się dreszcze, którym udaje się wytwarzać energię i podnieść temperaturę poprzez niewielkie skurcze mięśniowe.

Gorączka także podlega wpływom rytmów biologicznych (tzw. rytm około dobowy), w związku z czym najczęściej wzrasta po południu, osiągając maksimum ok. 12 w nocy lub trochę później.

Wzrost temperatury powoduje przyspieszenie reakcji chemicznych i metabolicznych ciała. Organizm zużywa większe ilości tlenu, aby przeciwstawić się chorobie.

Gorączka jest korzystna dla organizmu, jeżeli tylko nie przekracza dopuszczalnych norm, poniżej

35 stopni C i powyżej 41 stopni C. Jeśli limity te zostaną naruszone, może dojść do uszkodzenia komórek organizmu. Temperatura w zakresie 36 – 39 stopni C, jest uważana za niegroźną.

W przypadku osób starszych, kobiet w ciąży czy dzieci gorączkujących znacznie gwałtowniej, najlepiej zmniejszyć górną granicę o 1 stopień, aby uniknąć komplikacji.

Najbardziej wiarygodny pomiar uzyskujemy w odbycie, ponieważ odzwierciedla on temperaturę wewnątrz naszego ciała. Wprawdzie metoda jest nieprzyjemna, ale pewniejsza, ponieważ termometr nie zostaje wystawiony na działanie zewnętrzne środowiska. Aby dokonać pomiaru temperatury w odbycie, należy nasmarować termometr olejem lub wazeliną i wprowadzić go na głębokość 5-7 cm, kierując go w stronę pępka, i zostawić na ok. 5 min.

Jednak najczęściej dokonujemy pomiaru pod pachą. Ponieważ musi być nieruchomy, co jest trudne w przypadku nerwowych dzieci, które nie powinny ruszać się przez 3-5 min.

Pomiar temperatury ciała w ustach jest jedną z najprostszych metod, nie należy jej jednak stosować u dzieci, które mogą z łatwością przegryźć termometr. W dodatku temperatura w ustach może być nieco niższa od temperatury ciała, jeżeli człowiek oddychał przez dłuższy czas chłodnym powietrzem. W tym przypadku termometr należy trzymać w ustach prze 7 min.

Temperatura mierzona pod pachą jest niższa z 3 wymienionych pomiarów, dalej mamy pomiar w ustach – wyższy o ok. 0,5 stopnia i pomiar odbytniczy, kolejne 0,5 stopnia w górę. Różnica między między pomiarem pod pachą a pomiarem w odbycie wynosi 1 stopień.

Należy wziąć pod uwagę wspomniane różnice, ponieważ często stają się one powodem do niepokoju wielu rodziców, którzy mierzą temperaturę w pupie dziecka.

Czasami możemy nie być pewni, czy rzeczywiście mamy gorączkę, z uwagi na zmiany naturalnej temperatury ciała w ciągu dnia oraz w związku z różnymi okolicznościami fizjologicznymi (temperatura u kobiet wzrasta o 0,5 stopnia przed owulacją i spada natychmiast przed miesiączką)

Aby sprawdzić, czy dana osoba ma gorączkę, należy mierzyć temperaturę ciała o różnych porach dnia i weryfikować, czy wzrost temperatury trwa dłużej niż 24 godz.