Zwapnienie tętnic

CHOROBY NACZYŃ KRWIONOŚNYCH

ZWAPNIENIE TĘTNIC

Punktem wyjścia dla zwapnienia naczyń krwionośnych jest zapalenie ścianek naczyń krwionośnych

które może powstać w jakim kol wiek miejscu w obwodzie rozgałęzienia wielkiej tętnicy aż do jej najdelikatniejszych odnóg.

Ścianka tętnicy (arteria) składa się z trzech, dających się wyraźnie odróżnić warstw : wewnętrznej, środkowej i zewnętrznej. Pomiędzy warstwami znajduje się elastyczna błona o falistym kształcie, której grubość u wielkiej tętnicy jest znaczna. Najgrubszą jest warstwa środkowa, składająca się z prążkowanych okrężnie ułożonych mięśni i gęstej sieci włókien elastycznych, których gęstość odpowiada grubości arterii.

Arterie posiadają dzięki tej budowie nadzwyczajną elastyczność. Wyjęta z ciała osoby nieżyjącej, arteria daje się rozciągnąć jak guma i odzyskuje z powrotem swą postać, gdy siła rozciągająca przestanie działać. Na tej rozciągliwości polega krążenie krwi, która dzięki tej elastyczności ścianek naczyń krwionośnych jest jakby przepychana na przód.

W części z wiekiem, w części zaś w skutek procesów natury patologicznej powstają na wewnętrznych ściankach arterii ogniska zapalne ; mogą się one wytwarzać we wszystkich miejscach systemu arteryjnego, począwszy od zastawek serca do najdelikatniejszych naczyń krwionośnych. Ogniska te przechodzą najróżniejsze fazy, z których ostatnia zwie się zwapnieniem, gdyż na zaatakowanych miejscach osiadają sole wapniowe. Stąd pochodzi, iż w bardzo wybitnych wypadkach na ściankach arterii powstają porostu blaszki z wapnia, dochodzące niekiedy do rozmiarów, że mogą wypełnić długie przestrzenie naczyń krwionośnych.

Największą skłonność do zwyrodnienia okazuje się wielka tętnica w odcinku piersi i brzucha, tworząc jakby rurę wapienną. Wyraz „skleroza” oznacza stwardnienie, stąd nazwa choroby („skleroza arteryjna”).

Rzecz prosta, iż zmiana ta w przypadku tak elastycznych ściankach arterii musi mieć bardzo szkodliwe znaczenie dla całej sieci naczyń krwionośnych, albowiem po zaniku pierwiastków elastycznych krążenie jest utrudnione. Aby pokonać przeszkody, lewa połowa serca zmuszona jest do usilnej pracy i przerasta (hypertorfuje). Nie jest jednak jedynym następstwem. W skutek chropowatości ścian wewnętrznych, pokrytych blaszkami wapnia, osiadają na nich wydzielone z krwi cząsteczki stałe, stopniowo się sklepiające. Cząsteczki te, złożone z białych i czerwonych ciałek krwi i fibryny, zwą się skrzepami i miewają częstokroć najfatalniejsze znaczenie dla organizmu.

Na ogół można stwierdzić zwapnienie za objaw starości, zdarzają się jednak liczne wypadki wyjątkowo wczesnego pojawienia się tej choroby. Wielu mija ich zupełnie. Duże znaczenie dla rozwoju tej choroby oprócz normalnych procesów chorobowych mają m.in. nadużywanie alkoholu, podagra, ołowica, choroby zakaźne, bywają częstymi przyczynami zwapnienia.

Zależnie od miejsca powstania i od stopnia rozprzestrzenienia następstwa choroby mogą być różne.

Przy chorobie aorty, posiadającej dla obiegu krwi najważniejsze po sercu znaczenie, powstają z biegiem czasu podobne objawy, jak przy wadzie zastawek sercowych.

Serce, zmuszone wskutek zwolnionego obiegu krwi do większego wysiłku, z początku hypertrofuje, następnie rozszerza się, zastawki przestają się domykać i w końcu powstają wszystkie objawy wady zastawek serca.

Jeżeli stwardnieniu ulegają naczynia wieńcowe serca, to wnętrze ich znacznie się zwęża, a mięsień sercowy nie otrzymuje niezbędnej do swego odżywienia krwi. Wynikają stąd komplikacje, pod nazwą kurczu serca, przypominają w zupełności bolesne ataki, towarzyszące zapaleniu mięśnia sercowego.

Z organów wewnętrznych zwłaszcza nerki doznają znacznego uszkodzenia skutkiem zwapnienia arterii. Powstająca w tkankach nerkowych deformacja zapalna prowadzi do częściowego zaniku; ponieważ towarzyszy temu ciągłe zmniejszanie i kurczenie nerki, więc choroba ta otrzymała miano „marskiej nerki”. Jest to jedna z najcięższych chorób, którym podlega ludzki organizm.

Niekiedy zaatakowaną bywa tętnica nogi, zasilająca krwią stopę. O ile ulegnie ona tak znacznemu zwężeniu, iż dopływ krwi zostaje zatamowany, powstaje zjawisko, znane pod nazwą zgorzeli starczej, występuje bądź na jednym, lub na kilku palcach u nogi. Tkanki obumierają z braku pożywienia i czernieją wysychając, jak mumia. Przebieg ten jest nadzwyczaj bolesny i często wymaga interwencji chirurgicznej.

Najbardziej może znanym następstwem zwapnienia apopleksja (udar), powstający na wskutek pęknięcia arterii mózgowej. Chociaż nie każdy wypadek apopleksji musi być wynikiem zwapnienia naczyń krwionośnych, Mogą ją wywoływać i inne przyczyny, powodujące zmiany w ściankach naczyń krwionośnych, zła dieta, alkohol itp. Jeżeli w naczyniach krwionośnych z jakichkolwiek pobudek, np. wskutek nadmiernego pobudzenia, nadmiernego rozgrzania się, obfitego pokarmu z dodatkiem alkoholu itp. nastąpi zwiększenie ciśnienia krwi, to zdarza się że dotknięte zwapnieniem miejsca po utracie elastyczności nie są w stanie oprzeć się naciskowi i pękają, zalewając krwią okoliczne części mózgu. Ulega on wtedy mniejszemu lub większemu uszkodzeniu, zależnie od obfitości wylewu, co z kolei wywołuje znaczniejszy, lub słabszy paraliż mózgu.

Poza higienicznymi rozsądnym trybem życia, nie dopuszczającym do organizmu wpływów chorobotwórczych, środków ochronnych przeciw sklerozie są mi nie znane. O ile chodzi o zwapnienie, jako objaw starości, wskazane jest wystrzeganie się potraw zawierających wapń aby uniknąć wprowadzenia do organizmu soli wapniowych. Należy używać przeważnie potraw roślinnych, jarzyn i owoców, pozbawionych niemal zupełnie wapna.