Otyłość chorobowa.

OTYŁOŚĆ CHOROBOWA - ZWYRODNIENIE TŁUSZCZOWE

Granica między otyłością i chorobliwym stłuszczeniem ciała nie daje się łatwo określić, a stąd trudna jest do rozpoznania. Skłonność do przybierania tłuszczu istnieje u u bardzo wielu osób, nie zawsze jednak jest natury chorobliwej. Jeżeli jednak rozwiną się wreszcie dolegliwości i cierpienia, które dają się uzasadnić nadmiarem tłuszczu, słuszna jest rzeczą mówić o chorobliwym otłuszczeniu.

Przyczyny tej anomalii w przemianie materii są rożne; w pierwszy rzędzie stoi usposobienie dziedziczone. W pewnych rodzinach otyłość chorobliwa przechodzi z pokolenia na pokolenie. Najwyraźniejszą jest by skłonność dziedziczna w tych wypadkach, kiedy przenosi się ona tylko na pewnych członków rodziny. Wbrew tożsamości życia i warunków odżywiania się pozostają jedni członkowie stale wysmukli, podczas gdy inni równocześnie coraz bardziej tyją. Prawdopodobnie u tych ostatnich istnieje przyrodzona słabość komórek, których siła nie jest w stanie podołać tak potrzebnym ustrojowi procesom utleniania, skutkiem czego przyjmowany pokarm nie ulega gruntownemu spalaniu, lecz zatrzymuje się na stopniu pośrednim. Tym właśnie jest tłuszcz.

Drugą przyczyną choroby jest nadmiar przyjmowanego pokarmu przy stosunkowo niewielkim ruchu fizycznym. Również i nieodpowiednim doborze składników pokarm prowadzi do otłuszczenia. Jeżeli się zejdą oba te czynniki, jak to się zdarza zbyt często, to rozwinąć się mogą wprost karykaturalne pokłady tłuszczu. Zwłaszcza nadmierne spożywanie białka i węglowodanów -

tych ostatnich pod postacią ziemniaków, chleba i słodyczy – w związku z obfitym zalewaniem się piwem, winem i innymi napojami wyskokowymi, może dać wyniki nie do uwierzenia

Prócz tych podstaw, założonych w samej konstytucji cielesnej, mogą wpływać na chorobliwą otyłość i czynniki zewnętrzne, np. obfita utrata krwi po zranieniach, stany anemiczne (blednica), okres rekonwalescencji po osłabiających chorobach. Wspólność przyczyn przejawu otyłości tkwi w zubożeniu osocza krwi co do ilości ciałek czerwonych, wskutek czego zdolność ciała do procesów utleniania znacznie się obniża.

Na osobliwą uwagę zasługuje związek otyłości z zaburzeniami w organach płciowych. Tak spostrzegany jest niemal zawsze u kobiet, znajdujących się w tak zwanym klimakterycznym okresie

wpadający w oczy przybytek tłuszczu – i to nawet u tych, które nie miały nigdy uprzednio skłonności do tuszy. Podobne zjawisko występuje często i po porodach. W wypadkach całkowitego wygaśnięcia funkcji płciowych np. nieposunięciu gruczołów płciowych, pojawia się niemal bez wyjątku mocne otłuszczenie ciała.

Obraz chorobliwej ospałości znany jest zresztą powszechnie. Ociężałość ruchów, skłonność do wygodnictwa, krótki oddech, bicie serca przy lada wysiłku – oto pierwsze znamiona, które sam chory na sobie spostrzega. Na zewnątrz dokumentuje się ciężka anomalia w przemianie materii, odrębnym typem przeobrażeń cielesnych. Tłuszcz zazwyczaj nagromadza się pod skórą masowo przede wszystkim w tych miejscach ciała, gdzie zwykł się zbierać większymi ilościami i u ludzi zdrowych, a więc na brzuchu, na łydkach, pośladkach, u kobiet – na piersiach, dalej wargach, które obwisają workowato, na podbródku, którego tłuszczowa podściółka znana jest pod nazwą „podwójnego podbródka”. Ostatecznie ciało przybiera potwornie kulisty kształt. Odpowiednio do tego wzrasta ciężar ciała zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Ręka w rękę z tym przebiegiem postępuje też rozwój tłuszczu na organach wewnętrznych, zwłaszcza przy sercu. To ostanie jest mocno zagrożone z tego względu, że sprawa nie kończy się prostym odłożeniu łuszczu,lecz następuje tłuszczowe zwyrodnienie mięśnia sercowego (przewlekłe zapalenie mięśnia serowego).

Nie brak też szeregu dolegliwości jak katar dróg oddechowych i kiszek. Katar żołądka i jelit pozostaje częściowo w związku z przekarmieniem organizmu, częściowo z wezbranymi już w jamie brzusznej masami tłuszczu, obciążającego kiszki – jelita. Często towarzyszą temu zatwardzenia i hemoroidy. Na ogół otyli są niepodatni na ruch, nieczynni i mało oporni. Najmniejszy wysiłek już ich nuży i osłabia, najbardziej zaś niebezpieczne są dla nich choroby gorączkowe, gdyż grozi im bardziej, niż innym ludziom śmierć od paraliżu serca. Doświadczenie pokazuje, że opaśli skłonniejsi są też do innych chorób przemiany materii – do podagry i choroby cukrowej. Prócz tego narażeni są w późniejszym wieku na niebezpieczeństwo udaru serca.

Zwalczanie otyłości jest zadaniem nadzwyczaj trudnym tak dla chorych jak i dla lekarza. Albowiem cośkolwiek osiągnąć się da tylko drogą uregulowania życia,a ku temu zwykle nie wystarcza chorym ani cierpliwości ani siły woli. Główne punkty kuracji odtłuszczającej są to:

wydatny ruch fizyczny w postaci długich spacerów, możliwe ograniczenie się w przyjmowaniu płynów, zwłaszcza podczas obiadów, zmniejszenie porcji jedzenia, wreszcie unikanie potraw, zawierających mąkę, krochmal i cukier. Te właśnie węglowodany przemieniają się w ciele w tłuszcz wobec czego winna być ilość ściśle ograniczoną. Natomiast mięso, ryby, ser,chleb razowy, zielone jarzyna, owoce i sałata są wskazane, gdyż nie wywołują nadmiaru tłuszczu. Przy zastosowaniu potrzebnego ruchu należy bardzo uważać na to, on nie pobudził nadmiernego apetytu, gdyż zaspakajanie go działało by przeciw zamierzonej kuracji odtłuszczającej. O rodzaju i granicach tej ostatniej winien zresztą rozstrzygnąć zawsze lekarz, gdyż laicy nieraz tak gwałtownie i radykalnie biorą się do dzieła, iż łatwo zapadają na wadę serca.